کاربر گرامی خوش آمدید ... ( ثبت‌ نام / ورود )

شاسی و کلید فرمان

شاسی‌ و کلید فرمان از اجزای کلیدی سیستم‌های کنترل صنعتی هستند که نقش واسط بین اپراتور و تجهیزات الکتریکی را ایفا می‌کنند. این تجهیزات امکان صدور فرمان، کنترل روشن و خاموش بودن، توقف اضطراری و انتخاب وضعیت عملکرد سیستم را فراهم می‌سازند. به‌طور معمول، این کلیدها در تابلوهای برق صنعتی، ماشین‌آلات، خطوط تولید، و ایستگاه‌های کنترل نصب می‌شوند.

شاسی و کلید فرمان

در این مقاله به بررسی دقیق انواع شاسی و کلید فرمان، دسته‌بندی آن‌ها از جنبه‌های مختلف، ویژگی‌ها، کاربردها و نکات انتخاب خواهیم پرداخت.

دسته‌بندی انواع شستی و کلید فرمان از نظر فناوری عملکرد

شستی مکانیکی (Mechanical)

متداول‌ترین نوع شاسی که عملکرد آن بر اساس حرکت مکانیکی کنتاکت‌ها است. در این مدل، با فشردن دکمه، مکانیزم داخلی باعث جابه‌جایی کنتاکت شده و مدار باز یا بسته می‌شود. طراحی ساده، قیمت مناسب و عملکرد قابل اعتماد، این شاسی‌ها را به انتخابی رایج در صنعت تبدیل کرده است.

پوش باتن

شاسی پیزوالکتریک (Piezoelectric Push Button)

شاسی‌های پیزوالکتریک نسل جدیدی از تجهیزات فرمان صنعتی هستند که به‌جای استفاده از مکانیزم‌های مکانیکی و قطعات متحرک، بر اساس خاصیت پیزوالکتریک عمل می‌کنند. در این تکنولوژی، از یک کریستال یا دیسک پیزوسرامیکی استفاده می‌شود که هنگام اعمال فشار سطحی، یک ولتاژ بسیار کوچک تولید می‌کند. این ولتاژ توسط یک مدار الکترونیکی داخلی تقویت و به یک سیگنال فرمان قابل استفاده در مدارهای کنترلی تبدیل می‌شود.
از جمله موارد کاربرد شستی های پیزوالکتریک می توان به بیمارستان ها، شرکت های داروسازی، صنایع نظامی، محل های پر خطر از نظر وجود گاز و غبارهای قابل اشتعال، صنایع غذایی و نوشیدنی اشار کرد. در این صنایع معمولا از تجهیزات ولتاژ پایین و مقاوم از نظر نفوذ اجسام خارجی، آب، مواد شوینده، مواد ضدعفونی کننده و غیره استفاده می شود و شاسی های پیزوالکتریک این ویژگی ها را دارند.

شستی پیزوالکتریک

انواع شستی و کلید فرمان از نظر طراحی ظاهری و عملکرد مکانیکی

شستی گرد ساده

یکی از متداول‌ترین اشکال شستی در تابلوهای صنعتی است که با نام پوش باتن نیز شناخته می شود. طراحی این مدل به گونه‌ای می باشد که درهنگام فشردن، فرمان لازم را به مدار صادر می‌کند و پس از رها کردن، به حالت اولیه بازمی‌گردد (لحظه‌ای) یا در همان حالت باقی می‌ماند (ماندگار). این شاسی‌ها در مدل‌های فلزی یا پلاستیکی، با رنگ‌های مختلف و انواع کنتاکت (NO, NC, ترکیبی) عرضه می‌شوند.

شستی

شستی دوبل

این نوع شاسی دارای دو دکمه در یک بدنه است که معمولاً یکی برای ارسال فرمان شروع (Start) و دیگری برای توقف (Stop) به کار می‌رود. طراحی فشرده و کاربردی آن باعث می‌شود که در تابلوهای فرمان فضا بهینه شود.

شستی دوبل

کلید سلکتوری

کلید سلکتوری نوعی کلید گردان است که برای انتخاب بین چند وضعیت مختلف طراحی شده است. این کلیدها در حالت‌های یک‌طرفه (۰-۱)، دوطرفه (۰-۱-۲) یا برگشت‌پذیر (فنری) عرضه می‌شوند.
مدل‌های قفل‌شو نیز وجود دارند که با کلید فیزیکی قفل شده و فقط توسط شخص مجاز قابل تغییر وضعیت هستند؛ این ویژگی در کنترل‌های ایمنی یا مدیریتی اهمیت بالایی دارد.

کلید سلکتوری

شستی اضطراری

شستی قارچی که با نام شستی اضطراری نیز شناخته می شود، دارای عملگر بزرگ، قرمز و قارچی‌شکل است تا در شرایط اضطراری به‌راحتی قابل تشخیص و استفاده باشد. این شاسی‌ها معمولاً قفل‌شونده هستند و پس از فشردن، در همان وضعیت باقی می‌مانند تا زمانی که اپراتور آن را آزاد کند. شاسی قارچی نقش مهمی در حفظ ایمنی ماشین‌آلات و کارکنان دارد.

شستی اضطراری

انواع شستی و کلید فرمان از نظر عملکرد

لحظه‌ای یا استارتی :

با فشردن دکمه یا چرخاندن عملگر، کنتاکت تغییر وضعیت می‌دهد و پس از رها کردن، به وضعیت قبلی بازمی‌گردد. مناسب کاربردهایی که نیاز به فرمان لحظه ای است (مانند استارت لحظه‌ای یا ریست).

ماندگار :

شستی و کلید فرمان با عملکرد ماندگار به این صورت است که پس از تغییر وضعیت، حالت جدید را تا زمانی که مجدداً توسط کاربر تغییر داده شود، حفظ می‌کند. این کلیدها در تابلوهای برق و سیستم‌های کنترلی برای انتخاب بین حالت‌های مختلف یک مدار استفاده می‌شوند.

شاسی استارتی و شستی ثابت

انواع شاسی و کلید فرمان از نظر چراغ

شستی چراغدار

شستی‌ و کلید فرمان های چراغ‌دار علاوه بر عملکرد مکانیکی معمول، مجهز به چراغ داخلی (معمولاً LED) هستند که به‌عنوان نشانگر وضعیت مدار عمل می‌کند. این ویژگی در محیط‌های صنعتی نقش مهمی در افزایش کارایی و ایمنی دارد. مهم‌ترین کاربردهای این نوع شستی عبارت‌اند از:

نمایش وضعیت عملکرد مدار یا تجهیز: روشن شدن چراغ نشان می‌دهد که فرمان صادر شده و مدار یا دستگاه در وضعیت فعال قرار دارد. این قابلیت تشخیص سریع و بدون نیاز به بررسی فیزیکی مدار را ممکن می‌سازد.

بهبود ایمنی و کاهش خطاهای اپراتوری: وجود نشانگر نوری باعث می‌شود اپراتور از وضعیت فعلی سیستم آگاه بوده و از ارسال فرمان‌های اشتباه جلوگیری شود.

کارکرد مؤثر در محیط‌های کم‌نور یا با تراکم بالای تجهیزات: در تابلوها یا محیط‌هایی که تجهیزات متعدد و نزدیک به هم نصب شده‌اند، چراغ وضعیت باعث تشخیص سریع محل و وضعیت شستی و کلید می‌شود.

کاربرد در فرآیندهای صنعتی حساس: در سیستم‌های اتوماسیون، خطوط تولید و تابلوهای برق، شستی چراغ‌دار به‌عنوان یک عنصر هم‌زمان فرمان‌دهنده و پایش‌کننده وضعیت عمل می‌کند و سرعت واکنش اپراتور را افزایش می‌دهد.

شستی چراغدار

شستی بدون چراغ

شستی و کلید فرمان های بدون چراغ معمولاً برای کنترل‌های ساده‌تر در کاربردهای عمومی و اقتصادی که نیازی به اعلام وضعیت بصری نیست، استفاده می‌شوند.

نوع کنتاکت شستی و کلید فرمان

کنتاکت NO (Normally Open) :

در حالت عادی باز است و فقط هنگام فشردن شاسی بسته می‌شود؛ برای ارسال فرمان روشن یا فعال‌سازی مدار.

کنتاکت NC (Normally Closed) :

در حالت عادی بسته است و با فشردن شاسی باز می‌شود؛ مناسب برای ارسال فرمان توقف یا قطع عملکرد. بسیاری از شاسی‌ها دارای ترکیب هم‌زمان NO و NC هستند تا امکان طراحی مدارهای پیچیده‌تر فراهم شود.

انواع شستی از نظر رنگ‌بندی

رنگ‌بندی شستی‌ها بر اساس استانداردهای بین‌المللی و به‌منظور افزایش ایمنی، سرعت تشخیص و جلوگیری از خطاهای اپراتوری تعیین می‌شود. هر رنگ، معنای مشخص و کاربرد معینی دارد که در طراحی تابلوهای فرمان و سیستم‌های کنترل باید رعایت شود. استفاده صحیح از رنگ‌ها به اپراتور کمک می‌کند تا در شرایط عادی یا اضطراری، فرمان مناسب را در کمترین زمان صادر کند.

شستی و کلید فرمان